Kafeini bırakınca kendinizi çok daha iyi hissedeceğinizi düşünebilirsiniz. Bu nispeten doğru olmakla birlikte sandığınız kadar kolay değildir. Çünkü kafein dünya genelinde en yaygın tüketilen psikoaktif bileşiktir. Sadece çay ya da kahve değil; gazlı içeceklerden çikolataya kadar pek çok ürün kafein içerir. Bu da neredeyse herkesin düzenli olarak kafein tüketmesi demektir.
Herhangi bir yolla kafein tükettiğimizde, kafein vücudumuz tarafından hızla emilir. Kafeinin etkileri genellikle iki saat içerisinde zirveye ulaşır. Kafeinin hem yağda hem de suda çözünebilmesi, tüm vücut dokularına ulaşabilmesini sağlar. Bu nedenle kafeinin vücuttan uzaklaştırılması dokuz saati bulabilir.
Yetişkin bireylerin günde 400 mg’dan fazla kafein tüketmesi tavsiye edilmemektedir. Bu miktarın üzerinde tüketim kas ağrıları, mide bulantısı, baş ağrısı, kalp çarpıntısı ve nadiren ölüme yol açabilmektedir. Ancak sadece birkaç fincan kahve ya da çay, sinirlilik, uykuya dalmakta güçlük ve gerginlik gibi olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu nedenle kafeini bırakmak birçok kişi için cazip bir seçenektir. Peki kafeinin vücudumuza etkileri nelerdir ve kafeini bırakınca vücudumuzda ne değişir?
Kafeini bırakınca en çok beyin ve bilişsel fonksiyonlar etkilenmektedir.
Kafein, beyinde adenozin reseptörlerine bağlanır. Kafeinin bu reseptörlere bağlanması, vücudun uyku halini ve yorgunluğu geciktirir. Ancak zamanla, beyin hücreleri adenozinin bağlanmasını sağlamak için daha fazla reseptör üretir. Bu da kafein tüketilmediği zamanlarda normalden çok daha fazla adenozin reseptörü demektir. Dolayısıyla kafein tüketmeyi bıraktığınızda normalden daha uykulu ve yorgun hissetmeniz doğaldır.
Kafein, melatonin (yorgunluk hormonu) salınımını 40 dakika kadar geciktirir. Bu nedenle kafein tüketmek, uyku süresini ve derin uykuda geçirilen zamanı kısaltabilmektedir. Bazı araştırmalara göre kafeini bıraktıktan sonraki 12 saat içerisinde uyku düzeninde iyileşmeler başlamaktadır.
Ayrıca kafein tükettiğinizde baş ve boyundaki kan damarları daralır ve beyine giden kan akışı azalır. Kafeini bırakınca yaklaşık 24 saat içerisinde kan damarları normale döner. Kan akışının artması ise baş ağrılarını tetikleyebilir ve bu durum 9 güne kadar devam edebilir.
Kalp damar sağlığı ve kafein yakından ilişkilidir.
Kafeinin önemli etkilerinden bir diğeri de kalp ve damar sağlığı üzerinedir. Kafeini bırakmak, kalp atış hızını ve kan basıncını düşürebilmektedir. Bu genellikle uzun bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşir. Ancak kafeini bırakınca, zaman zaman ortaya çıkan taşikardi ve çarpıntı gibi durumlarda geride kalacaktır.
Mide ve bağırsaklarda kafeine karşı hassastır.
Kafein midede asit salgısını artırmakta ve mide kapakçığını zayıflatmaktadır. Bu durum mide yanması, hazımsızlığı ortaya çıkarmaktadır. Kafeini bırakmak kısa ve uzun vadede midenizin rahatlamasını sağlayacaktır.
Ayrıca kafein bağırsakların düz kasları üzerinde de etkilidir. Kafein tükettiğinizde ani bir şekilde tuvalete çıkma ihtiyacı hissedebilirsiniz. Aynı zamanda sıvı emilimi de etkilendiği için, kabızlık gibi sorunlarda ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle kafein tüketmeyi bıraktığınızda, karın bölgenizde hissettiğiniz baskıda büyük ölçüde ortadan kalkacatır.
Kafeini bırakınca daha beyaz dişlere sahip olabilirsiniz.
Kafein dişlere doğrudan zarar vermez. Ancak kafein içeren birçok ürün, dişleri lekeleyen tanenler gibi bileşikleri ve şeker içerebilmektedir. Aynı zamanda kafeinli içecekler doğal bir diş koruyucusu olan tükürük salgısını azalmaktadır. Bu nedenle kafein içeren içecekleri tüketmeyi bırakarak, dişlerinizin de daha beyaz kalmasını sağlayabilirsiniz.
Kafeini bırakma sürecinde sizleri neler bekliyor?
Kafeinden uzaklaşma kararı alan birisi için, bu sürecin ölçülü bir şekilde yönetilmesi önemlidir. Kafein neredeyse herkesin düzenli olarak tükettiği bir psikoaktif bileşiktir. Kafein alımını durdurduktan 12-24 saat sonra kafein yoksunluğu ortaya çıkacaktır. Baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik ve gerginlik beklenti dahilindedir. Bu durum genellikle 2 ila 9 gün arasında devam etmektedir. Ancak ne kadar süredir ve günde ne kadar kafein tükettiğiniz bu süreyi etkileyecektir.
Süreci daha hafif atlatmak için kafeini hayatınızdan yavaşça çıkarmak en mantıklı yaklaşımdır. İlk aşamada, günde içtiğiniz kahve miktarını azaltabilir, örneğin iki fincan kahveyi bir fincana düşürebilirsiniz. Bir süre sonra, kahve gibi yüksek kafein içeren ürünlerden tamamen vazgeçebilirsiniz. Daha uzun bir zaman diliminde ise gazlı içecekler veya çikolata gibi düşük kafein içeren ürünlerin tüketimini sınırlayabilirsiniz.
Ancak kafeini tamamen hayatımızdan çıkarmak genellikle gerçekçi bir beklenti değildir. Çünkü tükettiğimiz birçok şey, farklı oranlarda kafein içermektedir. Bu nedenle kafeini tamamen bırakmak yerine, tüketimini sınırlamak ve düzenli aralıklarla tüketmemeye çalışmak daha makul bir hedef olacaktır.
